BROADCASTS.com

b'Dzisiaj b\\u0119dziemy m\\xf3wi\\u0107 o bardzo odwa\\u017cnej kobiecie, kt\\xf3ra uratowa\\u0142a tysi\\u0105ce dzieci. B\\u0119dziemy m\\xf3wi\\u0107 o czasach II wojny \\u015bwiatowej, czyli okresie od 1939 roku do 1945. Polska si\\u0119 bardzo zmieni\\u0142a podczas tych 6 lat wojny. Np. przed wojn\\u0105 do Polski nale\\u017ca\\u0142y takie miasta jak Lw\\xf3w i Wilno. Po wojnie te miasta nie nale\\u017c\\u0105 ju\\u017c do Polski. Z kolei przed wojn\\u0105 Wroc\\u0142aw i Szczecin nale\\u017ca\\u0142y do Niemiec, a po wojnie te miasta nale\\u017c\\u0105 ju\\u017c do Polski. Tak wi\\u0119c zmieni\\u0142o si\\u0119 miejsce, gdzie le\\u017cy Polska. Mo\\u017cna powiedzie\\u0107, \\u017ce Polska przesun\\u0119\\u0142a si\\u0119 w lewo czyli na zach\\xf3d. Polacy stracili Wilno i Lw\\xf3w, ale dostali za to Wroc\\u0142aw i Szczecin. Jednak zmieni\\u0142a si\\u0119 nie tylko mapa Polski.

Przed wojn\\u0105 w Polsce by\\u0142o tylko oko\\u0142o 60% Polak\\xf3w. Czy wiecie co to znaczy 60%? Oznacza to, \\u017ce na ulicy gdy sz\\u0142o 10 os\\xf3b, to tylko 6 z nich by\\u0142o Polakami, a pozosta\\u0142e 4 to byli albo \\u017bydzi, albo Ukrai\\u0144cy, albo jeszcze kto\\u015b inny. Dzisiaj w Polsce mieszkaj\\u0105 prawie sami Polacy. Dzisiaj w Polsce jest oko\\u0142o 90% Polak\\xf3w. To oznacza, \\u017ce gdy na ulicy idzie 10 os\\xf3b, to 9 z nich to s\\u0105 Polacy. Co si\\u0119 sta\\u0142o z tymi innymi narodami? W tej audycji b\\u0119dziemy m\\xf3wi\\u0107 g\\u0142\\xf3wnie o \\u017bydach. Przed wojn\\u0105 by\\u0142o ich prawie 10%, czyli na te dziesi\\u0119\\u0107 os\\xf3b na ulicy jedna by\\u0142a \\u017bydem. Teraz jest ich o wiele mniej. Ale dlaczego?

1 wrze\\u015bnia 1939 roku na Polsk\\u0119 napadli Niemcy. Hitler, kt\\xf3ry dowodzi\\u0142 niemieckim wojskiem nienawidzi\\u0142 Polak\\xf3w, ale jeszcze bardziej nienawidzi\\u0142 \\u017byd\\xf3w. Rozkaza\\u0142, \\u017ceby w ka\\u017cdym wi\\u0119kszym mie\\u015bcie zbudowa\\u0107 getto. Ale co to jest getto?

Getto to by\\u0142a oddzielona murem cz\\u0119\\u015b\\u0107 miasta. Getto warszawskie, czyli dzielnica \\u017cydowska powsta\\u0142o 2 pa\\u017adziernika 1940. Wszyscy \\u017bydzi musieli zamieszka\\u0107 w tej cz\\u0119\\u015bci miasta, a Polacy mieli si\\u0119 z tej cz\\u0119\\u015bci wyprowadzi\\u0107. Podczas wojny ludzie mieli bardzo ma\\u0142o jedzenia, ale w getcie jedzenia by\\u0142o jeszcze mniej. Wielu Polak\\xf3w stara\\u0142o si\\u0119 pom\\xf3c \\u017bydom zamkni\\u0119tym w Getcie. Jedn\\u0105 z takich os\\xf3b by\\u0142a Irena Sendlerowa. Kim ona by\\u0142a?

Irena Sendlerowa by\\u0142a jedynaczk\\u0105. Jej ojciec by\\u0142 lekarzem. M\\xf3g\\u0142 zarobi\\u0107 du\\u017co pieni\\u0119dzy lecz\\u0105c bogatych ludzi, ale on wola\\u0142 pomaga\\u0107 biednym, kt\\xf3rzy mieli ma\\u0142o pieni\\u0119dzy, albo nawet wcale. Leczy\\u0142 zar\\xf3wno Polak\\xf3w jak i \\u017byd\\xf3w. Irena od dzieci \\u017cydowskich nauczy\\u0142a si\\u0119 ich j\\u0119zyka - j\\u0119zyka jidysz. Niestety jej ojciec zmar\\u0142, zarazi\\u0142 si\\u0119 tyfusem od ludzi, kt\\xf3rym pomaga\\u0142. Irena wraz z mam\\u0105 przeprowadzi\\u0142a si\\u0119 do Warszawy. Tam studiowa\\u0142a polonistyk\\u0119. Podczas studi\\xf3w pozna\\u0142a Janusza Korczaka. Prowadzi\\u0142 on sierociniec dla dzieci \\u017cydowskich. Mo\\u017ce czytali\\u015bcie jak\\u0105\\u015b ksi\\u0105\\u017ck\\u0119, kt\\xf3r\\u0105 napisa\\u0142 Janusz Korczak. Napisa\\u0142 on mi\\u0119dzy innymi: \\u201cBankructwo ma\\u0142ego D\\u017ceka\\u201d, \\u201cKajtu\\u015b czarodziej\\u201d czy najbardziej znan\\u0105 \\u201cKr\\xf3l Maciu\\u015b Pierwszy\\u201d.

Gdy wybuch\\u0142a wojna Janusz Korczak, kt\\xf3ry by\\u0142 \\u017bydem oraz jego dzieci znalaz\\u0142y si\\u0119 w getcie. Co zrobi\\u0142a Irena? Irena Sendlerowa zacz\\u0119\\u0142a im pomaga\\u0107. Pomaga\\u0142a nie tylko Korczakowi i jego sierotom, ale wszystkim, kt\\xf3rym mog\\u0142a w Getcie. Niemcy tego zabraniali, a wi\\u0119c ona za\\u0142atwi\\u0142a dla siebie i kole\\u017canki dokumenty, kt\\xf3re pozwala\\u0142y im wchodzi\\u0107 do getta. Irena Sendlerowa nosi\\u0142a tam \\u017cywno\\u015b\\u0107, odzie\\u017c, pieni\\u0105dze i lekarstwa,mi\\u0119dzy innymi ok. 1000 porcji szczepionki na tyfus. W tym czasie zacz\\u0119\\u0142a te\\u017c pomaga\\u0107 dzieciom. Ale jak mog\\u0142a pom\\xf3c zamkni\\u0119tym dzieciom?

Irena Sendlerowa bra\\u0142a \\u017cydowskie dzieci, kt\\xf3re nie mia\\u0142y rodzic\\xf3w. Potem za\\u0142atwia\\u0142a im dokumenty, \\u017ce s\\u0105 one Polakami i przenosi\\u0142a je do polskich sieroci\\u0144c\\xf3w. Dzieci w getcie mia\\u0142y bardzo ma\\u0142o jedzenia, ale sta\\u0142o si\\u0119 co\\u015b jeszcze gorszego. Niemcy postanowili wywie\\u017a\\u0107 \\u017byd\\xf3w do oboz\\xf3w zag\\u0142ady. Czy s\\u0142yszeli\\u015bcie kiedy\\u015b o takich obozach?

W sierpniu 1942 roku Irena Sendlerowa widzia\\u0142a jak Niemcy kazali dzieciom z sieroci\\u0144ca Janusza Korczaka pojecha\\u0107 do takiego obozu zag\\u0142ady. Korczak postanowi\\u0142, \\u017ce nie zostawi swoich dzieci i poszed\\u0142 z nimi na miejsce wyw\\xf3zki. Irena sta\\u0142a wtedy na ulicy i widzia\\u0142a jak szed\\u0142. Najm\\u0142odsze dziecko trzyma\\u0142 na r\\u0119ku, a drugie male\\u0144stwo prowadzi\\u0142 za r\\u0119k\\u0119. Irena to widzia\\u0142a, ale nie mog\\u0142a nic zrobi\\u0107. Postanowi\\u0142a wtedy, \\u017ce uratuje tyle \\u017cydowskich dzieci ile b\\u0119dzie mog\\u0142a. Ale to nie by\\u0142o \\u0142atwe. Ka\\u017cdego Polaka, kt\\xf3rego z\\u0142apano na pomaganiu \\u017bydom od razu zabijano. Czy Irena mog\\u0142a sama pom\\xf3c tylu dzieciom, kt\\xf3re by\\u0142y w Getcie? Tego samego roku, kiedy Niemcy wywie\\u017ali Korczaka i jego sieroty powsta\\u0142a organizacja \\u017begota. Organizacja ta powsta\\u0142a aby pomaga\\u0107 \\u017bydom. Irena, kt\\xf3ra ju\\u017c wcze\\u015bniej uratowa\\u0142a wiele dzieci sama teraz zacz\\u0119\\u0142a pracowa\\u0107 w tej organizacji. Zosta\\u0142a kierownikiem dzieci\\u0119cego referatur \\u017begoty. Czyli kierowa\\u0142a pomaganiem dzieciom. Ale jak im pomaga\\u0142a?

Irena za\\u0142atwia\\u0142a fa\\u0142szywe dokumenty i potem wywo\\u017cono te dzieci z getta. Ale te dzieci wcale nie chcia\\u0142y opuszcza\\u0107 swoich rodzic\\xf3w. Co wi\\u0119c musia\\u0142a zrobi\\u0107 Irena?

Te dzieci by\\u0142y malutkie i nie wiedzia\\u0142y, \\u017ce Irena chce im pom\\xf3c dlatego czasami trzeba by\\u0142o da\\u0107 takim dzieciom tabletki usypiaj\\u0105ce, a potem wywie\\u017a\\u0107 je w kartonikach czy workach. Ale co by si\\u0119 sta\\u0142o, gdyby te \\u017cydowskie dzieci powiedzia\\u0142y komu\\u015b jak si\\u0119 naprawd\\u0119 nazywaj\\u0105?

Niemcy oferowali nagrody za z\\u0142apanie ukrywaj\\u0105cych si\\u0119 \\u017byd\\xf3w. Tak wi\\u0119c takie dziecko nie mog\\u0142o nikomu powiedzie\\u0107 jak si\\u0119 naprawd\\u0119 nazywa. Irena zapisa\\u0142a jednak ich prawdziwe nazwiska i ukry\\u0142a je w dw\\xf3ch butelkach, kt\\xf3re zakopa\\u0142a. Dzi\\u0119ki temu te dzieci mog\\u0142y po wojnie poszuka\\u0107 swoich prawdziwych rodzic\\xf3w.

To co robi\\u0142a Irena Sendlerowa by\\u0142o bardzo niebezpieczne. Za pomaganie \\u017bydom grozi\\u0142a kara \\u015bmierci. Niemcy z\\u0142apali pewn\\u0105 pani\\u0105 i torturowali j\\u0105 aby wyda\\u0142a inne osoby. Ta pani wyda\\u0142a Iren\\u0119 i 21 pa\\u017adziernika 1943 roku po Iren\\u0119 Sendlerow\\u0105 przysz\\u0142o Gestapo czyli taka niemiecka policja. Gestapo torturowali te\\u017c Iren\\u0119, ale ona by\\u0142a dzielna i nikogo nie zdradzi\\u0142a. Ani tych, co jej pomagali ani te\\u017c tych dzieci, kt\\xf3re uratowa\\u0142a. Czy Irena zgin\\u0119\\u0142a w tym wi\\u0119zieniu?

Jeden z niemieckich \\u017co\\u0142nierzy zgodzi\\u0142 si\\u0119 uwolni\\u0107 po cichu Iren\\u0119, ale chcia\\u0142 za to du\\u017co pieni\\u0119dzy. Jej wsp\\xf3\\u0142pracownicy zap\\u0142acili mu i Irena mog\\u0142a wyj\\u015b\\u0107 z Gestapo. Musia\\u0142a jednak zmieni\\u0107 nazwisko. Nie przesta\\u0142a jednak pomaga\\u0107 dzieciom \\u017cydowskim. Uratowa\\u0142a wraz ze swoimi lud\\u017ami oko\\u0142o 2.500 dzieci. P\\xf3\\u017aniej podczas powstania warszawskiego by\\u0142a sanitariuszk\\u0105, a po wojnie pracowa\\u0142a w opiece spo\\u0142ecznej i dalej pomaga\\u0142a mi\\u0119dzy innymi tak\\u017ce dzieciom. W ramach podzi\\u0119kowania otrzyma\\u0142a od \\u017byd\\xf3w tytu\\u0142 Sprawiedliwej W\\u015br\\xf3d Narod\\xf3w \\u015awiata. \\u017bydzi dawali taki tytu\\u0142 wszystkim tym, kt\\xf3rzy ratowali \\u017byd\\xf3w podczas II wojny \\u015bwiatowej. Na medalu, kt\\xf3ry dostaj\\u0105 takie osoby jest napisane: \\u201c\\u201eKto ratuje jedno \\u017cycie \\u2013 ratuje ca\\u0142y \\u015bwiat\\u201d. Irena oczywi\\u015bcie nie by\\u0142a jedynym Polakiem, kt\\xf3ry otrzyma\\u0142 ten tytu\\u0142. Prawie 7000 Polak\\xf3w dosta\\u0142o ten tytu\\u0142 i medal. W Holandii taki medal dosta\\u0142o prawie 6000, a we Francji ponad 5000. W Polsce by\\u0142o jednak najwi\\u0119cej os\\xf3b, kt\\xf3re pomaga\\u0142y \\u017bydom, bo prawie 7000.

Dzisiaj wiele os\\xf3b nie lubi ludzi z innych narod\\xf3w czy ras. Tacy ludzie przypominaj\\u0105 Hitlera i jego \\u017co\\u0142nierzy, kt\\xf3rzy te\\u017c nienawidzili ludzi z innych ras i narod\\xf3w. Na szcz\\u0119\\u015bcie dalej jest du\\u017co takich ludzi jak Irena Sendlerowa, kt\\xf3ra z nara\\u017ceniem \\u017cycia ratowa\\u0142a \\u017byd\\xf3w.

To by\\u0142 trudny temat. Niestety historia opowiada te\\u017c o takich strasznych czasach jak II wojna \\u015bwiatowa. Na szcz\\u0119\\u015bcie by\\u0142o wtedy wielu dobrych ludzi. Na dzisiaj to ju\\u017c wszystko, do us\\u0142yszenia w nast\\u0119pnym odcinku.

1 wrze\\u015bnia 1939 roku - Niemcy atakuj\\u0105 Polsk\\u0119 i rozpoczyna si\\u0119 II wojna \\u015bwiatowa

15 pa\\u017adziernika 1941 - Niemcy wydali zarz\\u0105dzenie, \\u017ce ka\\u017cdy \\u017byd, kt\\xf3ry opu\\u015bci Getto b\\u0119dzie ukarany \\u015bmierci\\u0105. Zabity te\\u017c b\\u0119dzie ka\\u017cdy Polak, kt\\xf3ry b\\u0119dzie ukrywa\\u0142 lub w jakikolwiek spos\\xf3b pomaga\\u0142 \\u017bydom.

W grudniu 1941 roku Niemcy zacz\\u0119li wywozi\\u0107 \\u017byd\\xf3w do oboz\\xf3w zag\\u0142ady

sierpniu 1942 Irena Sendlerowa by\\u0142a \\u015bwiadkiem pochodu dzieci i Janusza Korczaka na Umschlagplatz

Rok p\\xf3\\u017aniej w 1942 powsta\\u0142a \\u017begota - organizacja do ratowania \\u017byd\\xf3w, ale wielu ludzi w tym Irena Sendlerowa pomaga\\u0142o ukrywa\\u0107 \\u017byd\\xf3w.

We wrze\\u015bniu 1943 Irena Sendlerowa zosta\\u0142a kierownikiem dzieci\\u0119cego referatur \\u017begoty - g\\u0142\\xf3wnie zajmowa\\u0142a si\\u0119 pomaganiem dzieciom.

21 pa\\u017adziernika 1943 roku - Gestapo aresztuje Iren\\u0119 Sendlerow\\u0105. Podczas rewizji nie znale\\u017ali kartoteki ukrytych dzieci.

13 listopada 1943 - \\u017begota da\\u0142a wysok\\u0105 \\u0142ap\\xf3wk\\u0119 jednemu z Gestapowc\\xf3w i Irena zosta\\u0142a wypuszczona z siedziby Gestapo. P\\xf3\\u017aniej u\\u017cywa\\u0142a fa\\u0142szywego nazwiska: Klara D\\u0105browska, ale dalej pomaga\\u0142a

1 sierpnia 1944 wybuch\\u0142o powstanie warszawskie. Przed jego wybuchem Irena zakopa\\u0142a kartotek\\u0119 dzieci w dw\\xf3ch butelkach.

Podczas powstania by\\u0142a piel\\u0119gniark\\u0105.

Do Getta wje\\u017cd\\u017ca\\u0142 samoch\\xf3d ze \\u015brodkami czysto\\u015bci, a wyje\\u017cd\\u017ca\\u0142 z dzie\\u0107mi ukrytymi w skrzynkach, kartonach czy workach. Inne dzieci ukrywano w kartonach wcze\\u015bnie rano w tramwaju. Te dzieci dostawa\\u0142y fa\\u0142szywe dokumenty i fa\\u0142szywe nazwiska. Ich prawdziwe dane Sendlerowa ukry\\u0142a w dw\\xf3ch butelkach. Po wojnie te dzieci mog\\u0142y poszuka\\u0107 swoich rodzin.'