52 - Polska i Hiszpania
b'Postanowi\\u0142em przygotowa\\u0107 specjalny wakacyjny odcinek. B\\u0119dzie on po\\u015bwi\\u0119cony por\\xf3wnaniu Polski i Hiszpanii, a szczeg\\xf3lnie historii tych dw\\xf3ch kraj\\xf3w. Z pozoru wydawa\\u0142oby si\\u0119, \\u017ce nie maj\\u0105 one nic wsp\\xf3lnego, bo Polska le\\u017cy na p\\xf3\\u0142nocnym wschodzie Europy, a Hiszpania na po\\u0142udniowych zachodzie. Na mapie Europy Polska jest w prawym g\\xf3rnym rogu, a Hiszpania w lewym dolnym. Co wsp\\xf3lnego maj\\u0105 te dwa kraje tak bardzo oddalone od siebie?
Najbardziej rzucaj\\u0105cym si\\u0119 podobie\\u0144stwem jest religia. Zar\\xf3wno Polska jak i Hiszpania s\\u0105 krajami katolickimi. Nie zawsze jednak tak by\\u0142o. W Polsce ksi\\u0105\\u017c\\u0119 Mieszko podj\\u0105\\u0142 decyzj\\u0119 o przej\\u015bciu z poga\\u0144stwa na katolicyzm. M\\xf3g\\u0142 jednak podj\\u0105\\u0107 decyzj\\u0119 o przej\\u015bciu na prawos\\u0142awie. Prawos\\u0142awie tym r\\xf3\\u017cni si\\u0119 od katolicyzmu, \\u017ce katolicy uznaj\\u0105 papie\\u017ca w Rzymie, a prawos\\u0142awni nie. Podobnie by\\u0142o w Hiszpanii. Podbili j\\u0105 Wizygoci, kt\\xf3rzy byli Arianami, a w Hiszpanii mieszkali wtedy Rzymianie wyznaj\\u0105cy katolicyzm. Wizygoci postanowili wtedy przej\\u015b\\u0107 z Arianizmu na katolicyzm. Arianie od katolik\\xf3w r\\xf3\\u017cnili si\\u0119 tym, \\u017ce nie wierzyli w Tr\\xf3jc\\u0119, a katolicy wierz\\u0105. Ale opr\\xf3cz religii Wizygoci czyli zachodni Goci zmienili te\\u017c j\\u0119zyk. Wizygoci mieli sw\\xf3j w\\u0142asny j\\u0119zyk - j\\u0119zyk gocki, na kt\\xf3ry nawet Biblia zosta\\u0142a przet\\u0142umaczona. Ale postanowili zmieni\\u0107 nie tylko religi\\u0119, ale tak\\u017ce j\\u0119zyk. W tym celu zniszczyli wszystkie Biblie w j\\u0119zyku Gockim i zacz\\u0119li m\\xf3wi\\u0107 po \\u0142acinie tak jak Rzymianie mieszkaj\\u0105cy w Hiszpanii. Z tej \\u0142aciny powsta\\u0142 p\\xf3\\u017aniej j\\u0119zyk hiszpa\\u0144ski.
W\\u0142a\\u015bnie j\\u0119zyk jest kolejnym podobie\\u0144stwem. J\\u0119zyk hiszpa\\u0144ski jest oparty na \\u0142acinie i grece. J\\u0119zyk polski jest wprawdzie j\\u0119zykiem s\\u0142owia\\u0144skim, ale i my mamy du\\u017co s\\u0142\\xf3w z \\u0142aciny i greki. Jakie s\\u0142owa mamy takie same jak Hiszpanie? Np. historia, temperatura, biblioteka. Hiszpanie zapisuj\\u0105 s\\u0142owo \\u201chistoria\\u201d tak samo jak Polacy. R\\xf3\\u017cnimy si\\u0119 tylko tym, \\u017ce Hiszpanie nie wymawiaj\\u0105 literki \\u201ch\\u201d i m\\xf3wi\\u0105 \\u201cistoria\\u201d zamiast \\u201chistoria\\u201d. Z kolei s\\u0142owo \\u201cbiblioteka\\u201d Hiszpanie wypowiadaj\\u0105 tak samo jak my, ale zapisuj\\u0105 z literk\\u0105 \\u201cc\\u201d zamiast litery \\u201ck\\u201d. Mamy te\\u017c w j\\u0119zyku polskim s\\u0142owa pochodzenia hiszpa\\u0144skiego. Np. s\\u0142owo \\u201cparasol\\u201d pochodzi z Hiszpanii. Po hiszpa\\u0144sku \\u201cpara sol\\u201d oznacza na s\\u0142o\\u0144ce. Tak wi\\u0119c Hiszpanie okre\\u015blaj\\u0105 parasol na s\\u0142o\\u0144ce, my wzi\\u0119li\\u015bmy od nich to s\\u0142owo i u\\u017cywamy go nawet m\\xf3wi\\u0105c o parasolu na deszcz.
Historia s\\u0142\\xf3w, kt\\xf3re przysz\\u0142y do j\\u0119zyka polskiego jest bardzo ciekawa. My wr\\xf3\\u0107my jednak do tych Got\\xf3w, a szczeg\\xf3lnie do zachodnich Got\\xf3w czyli Wizygot\\xf3w. Sk\\u0105d si\\u0119 oni wzi\\u0119li w Hiszpanii? Goci byli ludem, kt\\xf3ry przyw\\u0119drowa\\u0142 z p\\xf3\\u0142nocy tam gdzie mieszkali Wikingowie i pod\\u0105\\u017cy\\u0142 na po\\u0142udnie czyli na mapie poszli z g\\xf3ry na d\\xf3\\u0142. Goci podzielili si\\u0119 na Wizygot\\xf3w, kt\\xf3rzy poszli do Hiszpanii oraz Ostrogot\\xf3w, kt\\xf3rzy poszli do W\\u0142och. Tak wi\\u0119c Goci przyszli ze Skandynawii, krainy Wiking\\xf3w i przeszli wzd\\u0142u\\u017c Wis\\u0142y i Odry czyli przeszli przez Polsk\\u0119. By\\u0142o to bardzo dawno temu, chyba jeszcze w czasach kr\\xf3la Popiela i Piasta Ko\\u0142odzieja.
Goci nie s\\u0105 jednak jedynymi lud\\u017ami, kt\\xf3rzy zamieszkali w Hiszpanii, a wcze\\u015bniej byli w Polsce. Kto jeszcze szed\\u0142 pieszo z Polski do Hiszpanii? Jest taki region w Polsce, kt\\xf3ry czasami ludziom myli si\\u0119 z regionem w Hiszpanii. Zapytacie jak komu\\u015b mo\\u017ce si\\u0119 pomyli\\u0107 kawa\\u0142ek Polski kt\\xf3ra jest na p\\xf3\\u0142nocnym wschodzie z kawa\\u0142kiem Hiszpanii, kt\\xf3ra jest na po\\u0142udniowym zachodzie? Ludziom si\\u0119 myl\\u0105 te tereny dlatego, \\u017ce maj\\u0105 t\\u0105 sam\\u0105 nazw\\u0119. Cz\\u0119\\u015b\\u0107 Polski nazywana bywa Galicj\\u0105 i tak samo cz\\u0119\\u015b\\u0107 Hiszpanii jest nazywana Galicj\\u0105. Czy umieliby\\u015bcie zgadn\\u0105\\u0107 sk\\u0105d si\\u0119 wzi\\u0119\\u0142a nazwa Galicja? Podpowiem wam, \\u017ce nazwa pochodzi od ludzi, kt\\xf3rzy tam mieszkali. Kim wi\\u0119c byli mieszka\\u0144cy Galicji? Chodzi o Gal\\xf3w. Tych samych Gal\\xf3w, kt\\xf3rych by\\u0107 mo\\u017ce znacie z film\\xf3w o Asteriksie i Obeliksie. Galowie mieszkali kiedy\\u015b w na terenach Polski, a potem przenie\\u015bli si\\u0119 do Francji i Hiszpanii. Do dzi\\u015b zosta\\u0142a po nich nazwa i cz\\u0119\\u015b\\u0107 Polski nazywa si\\u0119 Galicj\\u0105 tak samo jak cz\\u0119\\u015b\\u0107 Hiszpanii. Kolejnym podobie\\u0144stwem jest historia tych region\\xf3w. W Polsce Galicja by\\u0142a d\\u0142ugo najbiedniejsz\\u0105 cz\\u0119\\u015bci\\u0105 Polski, podobnie jest z Galicj\\u0105 w Hiszpanii.
Ja by\\u0142em teraz tydzie\\u0144 w Hiszpanii na p\\xf3\\u0142wyspie gdzie jest miasto Kadyks. Ten p\\xf3\\u0142wysep bardzo przypomina Hel w Polsce. Hel to taki d\\u0142ugi p\\xf3\\u0142wysep, tak samo jest w Kadyksie. Kiedy\\u015b kr\\xf3l Hiszpanii chcia\\u0142 zdoby\\u0107 Angli\\u0119 i przygotowa\\u0142 du\\u017co statk\\xf3w w porcie w Kadyksie, ale kr\\xf3lowa Anglii El\\u017cbieta I wys\\u0142a\\u0142a swojego korsarza Francisa Drake\\u2019a, kt\\xf3ry zatopi\\u0142 wszystkie statki, kt\\xf3re by\\u0142y w porcie w Kadyksie. Od tamtej pory w Kadyksie postawiono du\\u017co armat, kt\\xf3re maj\\u0105 broni\\u0107 statk\\xf3w b\\u0119d\\u0105cych w porcie. My chodzili\\u015bmy i ogl\\u0105dali\\u015bmy te stare armaty. Postawiono je jednak za p\\xf3\\u017ano - Drake zd\\u0105\\u017cy\\u0142 ju\\u017c zniszczy\\u0107 wszystkie statki.
I w\\u0142a\\u015bnie to miasto jest zwi\\u0105zane z ostatnim podobie\\u0144stwem mi\\u0119dzy Hiszpani\\u0105, a Polsk\\u0105. Gdy w Polsce by\\u0142y obce wojska - wojska rosyjskie - Polacy postanowili ratowa\\u0107 sw\\xf3j kraj i uchwalili konstytucj\\u0119 3 maja. By\\u0142a to bardzo nowoczesna konstytucja, kt\\xf3r\\u0105 uchwalono 3 maja 1791. Hiszpa\\u0144ska konstytucja zosta\\u0142a uchwalona gdy w Hiszpanii by\\u0142y wojska francuskie. Kr\\xf3l Hiszpanii rz\\u0105dzi\\u0142 wtedy tylko na tym ma\\u0142ym p\\xf3\\u0142wyspie czyli w Kadyksie i tam uchwalono w\\u0142a\\u015bnie hiszpa\\u0144sk\\u0105 konstytucj\\u0119. By\\u0142o to 19 marca 1812.
Jakie wi\\u0119c mamy podobie\\u0144stwa mi\\u0119dzy histori\\u0105 Polski i Hiszpanii?
Po pierwsze w\\u0142adcy Polski i Hiszpanii wybrali religi\\u0119 katolick\\u0105. Mieszko m\\xf3g\\u0142 wybra\\u0107 prawos\\u0142awie, a kr\\xf3l Wizygot\\xf3w w Hiszpanii m\\xf3g\\u0142 pozosta\\u0107 przy arianizmie.
Po drugie przez terytorium Polski przeszli najpierw Galowie, kt\\xf3rzy potem zamieszkali w Hiszpanii. W\\u0142a\\u015bnie dlatego i w Polsce, i w Hiszpanii jest region nazywany Galicj\\u0105.
Po trzecie przez terytorium Polski przeszli Goci, kt\\xf3rzy p\\xf3\\u017aniej zamieszkali w Hiszpanii. Konkretnie byli to Wizygoci czyli zachodni Goci.
Po czwarte wiele s\\u0142\\xf3w po polski i hiszpa\\u0144sku ma to samo pochodzenie i brzmi\\u0105 bardzo podobnie, np. s\\u0142owo \\u201chistoria\\u201d i \\u201cistoria\\u201d.
Po pi\\u0105te Polacy uchwalili swoj\\u0105 konstytucj\\u0119 gdy w Polsce by\\u0142y obce wojska i tam samo zrobili Hiszpanie. Polacy uchwalili konstytucj\\u0119 3 maja w 1791 roku gdy w Polsce by\\u0142y wojska rosyjskie, a Hiszpanie uchwalili swoj\\u0105 konstytucj\\u0119, gdy Francuzi podbili ca\\u0142\\u0105 Hiszpani\\u0119 i pozosta\\u0142 tylko kawa\\u0142ek na p\\xf3\\u0142wyspie z miastem Kadyks i tam uchwalono hiszpa\\u0144sk\\u0105 konstytucj\\u0119 19 marca 1812 roku.
Takich podobie\\u0144stw jest jeszcze na pewno wi\\u0119cej. Ale to mo\\u017ce tyle na dzisiaj.
Jestem teraz zaanga\\u017cowany w kilka du\\u017cych projekt\\xf3w. Jednym z nich jest w\\u0142a\\u015bnie podkast Historia wg Dzieci. Innym projektem jest Angielski wg Dzieci. Nie wiem czy nie b\\u0119d\\u0119 musia\\u0142 zrezygnowa\\u0107 z kt\\xf3rego\\u015b z tych projekt\\xf3w z powod\\xf3w finansowych. Ogranicza mnie czas i pieni\\u0105dze. Mam w g\\u0142owie plan zrobienia strony do nauki historii dla dzieci. Strona by\\u0142aby oparta na technikach zapami\\u0119tywania. Podobne plany mam odno\\u015bnie nauki j\\u0119zyk\\xf3w dla dzieci. Je\\u017celi udzielicie mi wsparcia na patronite to b\\u0119d\\u0119 m\\xf3g\\u0142 dalej po\\u015bwi\\u0119ca\\u0107 si\\u0119 tym projektom i je rozwija\\u0107. Np. zrobi\\u0107 na stronie t\\u0105 cz\\u0119\\u015b\\u0107 po\\u015bwi\\u0119con\\u0105 nauce historii i j\\u0119zyk\\xf3w. Je\\u017celi jednak nie mo\\u017cecie mi udzieli\\u0107 finansowego wsparcia prosz\\u0119 o podpowied\\u017a, kt\\xf3ry z projekt\\xf3w mam kontynuowa\\u0107, a kt\\xf3ry zako\\u0144czy\\u0107.
B\\u0119d\\u0119 si\\u0119 te\\u017c teraz zajmowa\\u0107 testami Gallupa dla dzieci. Ci kt\\xf3rzy s\\u0142yszeli o talentach Gallupa zwanych te\\u017c talentami Cliftona, a po angielsku StrengthFinder wiedz\\u0105 by\\u0107 mo\\u017ce tak\\u017ce o tym, \\u017ce instytut Gallupa wprowadzi\\u0142 now\\u0105 rzecz czyli StrengthsExplorer. R\\xf3\\u017cni si\\u0119 on troch\\u0119 od tego testu dla doros\\u0142ych, kt\\xf3ry odkrywa 34 talenty. Ten test dla dzieci pozwala pozna\\u0107 3 z 10 talent\\xf3w jakie ma ka\\u017cde dziecko. Te talenty mo\\u017cna p\\xf3\\u017aniej rozwija\\u0107. S\\u0142owo talent jest mo\\u017ce troch\\u0119 myl\\u0105ce po angielsku jest to \\u201cstrength\\u201d czyli mocna strona. Chodzi o dominuj\\u0105c\\u0105 cech\\u0119, kt\\xf3ra uwidacznia si\\u0119 w tym jak dzia\\u0142aj\\u0105 dzieci. Poznanie tych talent\\xf3w daje lepsze zrozumienie dziecka przez rodzic\\xf3w, ale tak\\u017ce lepsz\\u0105 samoakceptacj\\u0119 samego dziecka. Je\\u017celi kto\\u015b z was chcia\\u0142by si\\u0119 dowiedzie\\u0107 czego\\u015b wi\\u0119cej to prosz\\u0119 o kontakt. Ja zrobi\\u0142em sobie ten test Gallupa dla doros\\u0142ych i jedn\\u0105 z cech, kt\\xf3re jest postrzeganie indywidualnie ka\\u017cdej osoby. Patrzenie tak\\u017ce na dzieci nie jako na grup\\u0119, ale na ka\\u017cd\\u0105 jednostk\\u0119 z osobna. Taki test pozwala lepiej pozna\\u0107 ka\\u017cde dziecko i lepiej pom\\xf3c mu w rozwoju, nauce itd.'