37 - Ekologia
b'Do nagrania tego podkastu zach\\u0119ci\\u0142a mnie Agnieszka z podkastu \\u201cJestem zielona\\u201d. Przys\\u0142a\\u0142a mi kilka pyta\\u0144. Postanowi\\u0142em sprawdzi\\u0107 ile dzieci wiedz\\u0105 o ekologii. A czy wy wiecie co to jest ekologia?
Ekologia to po\\u0142\\u0105czenie dw\\xf3ch greckich s\\u0142\\xf3w. Eko znaczy dom, a logia to nauka. Pewnie s\\u0142yszeli\\u015bcie o innych naukach, kt\\xf3re si\\u0119 nazywaj\\u0105 geologia, biologia, zoologia itd. Np. nauka o zwierz\\u0119tach to zoologia, co \\u0142atwo zapami\\u0119ta\\u0107, bo \\u201czoo\\u201d oznacza zwierz\\u0119ta, a \\u201clogia\\u201d to nauka. Wr\\xf3\\u0107my jednak do ekologii, czyli nauki o domu. O jaki dom chodzi? Chodzi o nasz\\u0105 planet\\u0119 ziemi\\u0119. Ekologia to nauka o ziemi i o tym co si\\u0119 stanie jak b\\u0119dziemy j\\u0105 bardzo niszczy\\u0107. Ekologia jest zwi\\u0105zana z czym\\u015b jeszcze.
Przyk\\u0142adem systemu w ekologii s\\u0105 pszcz\\xf3\\u0142ki. Pewnie wiecie, \\u017ce te owady zapylaj\\u0105 kwiaty. Co by si\\u0119 sta\\u0142o gdyby zabrak\\u0142o pszcz\\xf3\\u0142. Nie by\\u0142oby owoc\\xf3w z nasionami i nie wyros\\u0142yby nowe ro\\u015bliny. Tak wi\\u0119c po pewnym czasie wymar\\u0142yby tak\\u017ce ro\\u015bliny. To si\\u0119 nazywa system. Gdy w systemie zabraknie jednego elementu jak np. gdyby zabrak\\u0142o pszcz\\xf3\\u0142 to ca\\u0142y system si\\u0119 psuje. Tak wi\\u0119c na ziemi mamy ekosystem. Czy mogliby\\u015bmy go zepsu\\u0107? Tak jest to mo\\u017cliwe. Dlatego w\\u0142a\\u015bnie chcemy chroni\\u0107 nasz\\u0105 planet\\u0119, czyli nasz ekosystem.
Jak to mo\\u017cna robi\\u0107?
\\u015amieci bardzo pomagaj\\u0105 historykom. Arecheolodzy odkopuj\\u0105 ruiny starych miast. Znajduj\\u0105 tam mury, miecze ale tak\\u017ce i \\u015bmieci. Gdy badaj\\u0105 te \\u015bmieci widz\\u0105 np. co jedli nasi przodkowie. Gdy w \\u015bmieciach znajd\\u0105 ko\\u015bci kurczaka wiedz\\u0105, \\u017ce kto\\u015b go zjad\\u0142, a potem wyrzuci\\u0142 te ko\\u015bci na \\u015bmietnik. Tak wi\\u0119c nasi przodkowie te\\u017c \\u015bmiecili. Jest jednak r\\xf3\\u017cnica. \\u015amieci, kt\\xf3re oni wyrzucali sam si\\u0119 rozk\\u0142adaj\\u0105, tz. za jaki\\u015b czas po prostu znikn\\u0105. Nasze dzisiejsze \\u015bmieci b\\u0119d\\u0105 le\\u017ca\\u0142y bardzo d\\u0142ugo.
Kiedy\\u015b cukierki by\\u0142y w papierowych papierkach. Taki papierek szybko si\\u0119 rozk\\u0142ada\\u0142. Dzisiaj cukierki s\\u0105 w zawijane w materia\\u0142y, kt\\xf3re rozk\\u0142adaj\\u0105 si\\u0119 bardzo wolno. Tak wi\\u0119c gdy \\u015bmiecili nasi przodkowie nie by\\u0142o to problemem dla natury. Natura potrafi\\u0142a do\\u015b\\u0107 szybko pozby\\u0107 si\\u0119 tych \\u015bmieci. Niestety nasze dzisiejsze \\u015bmieci s\\u0105 bardzo odporne. Co si\\u0119 wi\\u0119c stanie jak b\\u0119dziemy du\\u017co \\u015bmieci\\u0107? Za jaki\\u015b czas na ziemi mo\\u017ce ju\\u017c nie by\\u0107 wolnego miejsca i wsz\\u0119dzie b\\u0119d\\u0105 \\u015bmieci.
Zwierz\\u0105tka na pewno wol\\u0105 mieszka\\u0107 w lesie ni\\u017c na \\u015bmietniku. Inna sprawa to taka, \\u017ce niekt\\xf3re nasze \\u015bmieci mog\\u0105 zaszkodzi\\u0107 zwierz\\u0119tom.
Co wi\\u0119c mo\\u017cna zrobi\\u0107. Czy s\\u0142yszeli\\u015bcie kiedy\\u015b o zero waste?
Zero waste to staranie si\\u0119, aby \\u015bmieci by\\u0142o jak najmniej, albo nawet wcale bo zero znaczy zero czyli nic. Czy mo\\u017cliwe jest aby wog\\xf3le nie by\\u0142o \\u015bmieci?
Niestety jak si\\u0119 wchodzi do supermarket\\xf3w, w Anglii takim du\\u017cym supermarketem jest Asda, to prawie wszystko jest w plastikowych opakowaniach. Ludzie jedz\\u0105 to co kupili w Asdzie, a potem co robi\\u0105 z opakowaniami?
Co zrobi\\u0107, aby mie\\u0107 mniej \\u015bmieci? Np. czy musisz kupowa\\u0107 wod\\u0119 w butelce?
Czasami rzeczywi\\u015bcie woda z kranu jest niedobra. Ale czy trzeba kupowa\\u0107 wci\\u0105\\u017c nowe butelki z wod\\u0105? Nie brudzi\\u0107 to jedno. Co jeszcze mo\\u017cna robi\\u0107?
Nawet takie zwierz\\u0119ta jak d\\u017cd\\u017cownice s\\u0105 potrzebne.
Jak ju\\u017c m\\xf3wi\\u0142em ekologia to nauka o naszym domu, o ziemi. My mieszkamy w tym domu, ale mieszkaj\\u0105 tutaj te\\u017c zwierz\\u0119ta.
W Anglii gdzie my mieszkamy ludzie ju\\u017c dawno temu zabili du\\u017co zwierz\\u0105t. Dzi\\u015b w Anglii nie ma ju\\u017c nied\\u017awiedzi, bobr\\xf3w, rysi\\xf3w, wilk\\xf3w i innych zwierz\\u0105t. Jednak w Polsce s\\u0105 te zwierz\\u0119ta. Dlaczego? W Polsce jest du\\u017co las\\xf3w, w kt\\xf3rych te zwierz\\u0119ta mog\\u0105 mieszka\\u0107. W Anglii jest bardzo ma\\u0142o las\\xf3w. Np. tylko w Polsce mieszkaj\\u0105 \\u017bubry. Aby chroni\\u0107 te wielkie zwierz\\u0119ta utworzono Bia\\u0142owieski Park Narodowy. By\\u0142o to w 1932 roku. Park Narodowy to taki las, w kt\\xf3rym nie wolno \\u015bcina\\u0107 drzew. Dzi\\u0119ki temu \\u017bubry maj\\u0105 gdzie mieszka\\u0107. Czy chcieliby\\u015bcie aby Polska by\\u0142a jak Anglia i nie mia\\u0142a misi\\xf3w, wilk\\xf3w i bobr\\xf3w?
Porozmawiajmy jeszcze o \\u015bmieciach. Trudno zrobi\\u0107 tak aby wog\\xf3le nie by\\u0142o \\u015bmieci. Ale mo\\u017cna je posortowa\\u0107.
U nas \\u015bmieci sortuje si\\u0119 do trzech koszy. A jak jest u was?
Opr\\xf3cz \\u015bmieci \\u015brodowisko zanieczyszczaj\\u0105 tak\\u017ce samochody. Czy wi\\u0119c lepiej jest jecha\\u0107 samochodem, rowerem czy autobusem?
Co si\\u0119 dzieje z tymi spalinami?
Drzewa potrafi\\u0105 oczy\\u015bci\\u0107 troch\\u0119 spalin. Ale jak ludzie wytworz\\u0105 bardzo du\\u017co spalin to drzewa sobie nie poradz\\u0105.
Ludzi wymy\\u015blili elektryczne samochody, kt\\xf3re nie wypuszczaj\\u0105 spalin. Czy one s\\u0105 dobre?
Niestety te elektryczne samochody trzeba wyprodukowa\\u0107 w fabrykach, a potem zrobi\\u0107 pr\\u0105d aby je na\\u0142adowa\\u0107. To wszystko te\\u017c zanieczyszcza.
Samochody s\\u0105 potrzebne. Bo np. karetka musi szybko dojecha\\u0107 do szpitala. Tak samo stra\\u017cacy musz\\u0105 szybko dojecha\\u0107 tam gdzie si\\u0119 pali. Ale czasami mo\\u017cna gdzie\\u015b p\\xf3j\\u015b\\u0107 pieszo je\\u017celi nie jest daleko, albo pojecha\\u0107 rowerem. Fabryki te\\u017c s\\u0105 nam potrzebne. Jednak samochody i fabryki opr\\xf3cz dobrych rzeczy robi\\u0105 te\\u017c z\\u0142e - zanieczyszczaj\\u0105. Co my mo\\u017cemy zrobi\\u0107. Mo\\u017cemy np. postara\\u0107 si\\u0119 kupowa\\u0107 rzeczy bez plastikowych opakowa\\u0144, kt\\xf3re potem trzeba wyrzuci\\u0107. Nie zawsze to jest mo\\u017cliwe, ale mo\\u017ce i w waszej okolicy s\\u0105 sklepy, kt\\xf3re sprzedaj\\u0105 jedzenie bez plastikowych opakowa\\u0144. Id\\u0105c do sklepu pami\\u0119taj te\\u017c zawsze, aby zabra\\u0107 swoj\\u0105 torb\\u0119 na zakupy. Dzi\\u0119ki temu nie b\\u0119dziesz musia\\u0142 bra\\u0107 plastikowej torby.
Czego si\\u0119 dzi\\u015b nauczyli\\u015bmy. M\\xf3wili\\u015bmy o takiej nauce, kt\\xf3ra nazywa si\\u0119 ekologia. Ta grecka nazwa znaczy nauka o domu, czyli nauka o naszej planecie Ziemi oraz wszystkich jej mieszka\\u0144cach. Bo na ziemi mieszkaj\\u0105 i ludzie, i zwierz\\u0119ta, i ro\\u015bliny, i grzyby itd.
Ekologia jest zwi\\u0105zana z ekosystemem czyli takim powi\\u0105zaniem wszystkiego. Np. bez pszcz\\xf3\\u0142 nie b\\u0119dzie owoc\\xf3w. Tak wi\\u0119c chocia\\u017c pszczo\\u0142y czasami nas denerwuj\\u0105 to s\\u0105 potrzebne. Gdyby wszystkie zgin\\u0119\\u0142y to nie mieliby\\u015bmy owoc\\xf3w.
Teraz ju\\u017c dzi\\u0119kuj\\u0119 wam za wys\\u0142uchanie. Zach\\u0119cam do pomy\\u015blenia razem z rodzicami co mo\\u017cecie zrobi\\u0107, aby by\\u0142o mniej \\u015bmieci. Zapytajcie te\\u017c dziadk\\xf3w jak kiedy\\u015b radzono sobie ze \\u015bmieciami.
W notatkach b\\u0119d\\u0105 linki do profilu na patronite, gdzie mo\\u017cecie wesprze\\u0107 podkast. B\\u0119d\\u0105 te\\u017c linki do naszej strony internetowej oraz do zamkni\\u0119tej grupy na facebooku. Nasz\\u0105 audycj\\u0119 mo\\u017cna te\\u017c wesprze\\u0107 m\\xf3wi\\u0105c innym o niej. Prze\\u015blijcie znajomym z dzie\\u0107mi link do naszej audycji.
W notatkach b\\u0119dzie te\\u017c link do podkastu \\u201cJestem zielona\\u201d. Agnieszka i jej go\\u015bcie w podka\\u015bcie znaj\\u0105 si\\u0119 na ekologii lepiej ni\\u017c ja.
Link do podkastu "Jestem zielona":
https://jestemzielona.pl/podcast-jest-zielono/
Link do spotify:
https://open.spotify.com/show/44IER4USQYukM7j7sG3rcJ
Link do Patronite (wesprzyj podkast pieni\\u0119\\u017cnie):
https://patronite.pl/historia-dla-dzieci
Link do zamkni\\u0119tej grupy na facebooku:
https://www.facebook.com/groups/historia.dla.dzieci
Link do strony internetowej:
http://historiawgdzieci.pl/podkast/lista'