BILIM ARASI #10: ISINI GUCUNU ROBOTA KAPTIRMAK

Published: Dec. 4, 2017, 6:55 p.m.

b'Robotlar\\u0131n i\\u015f d\\xfcnyas\\u0131na d\\xe2hil olmalar\\u0131n\\u0131n akla gelen ilk yan etkisi i\\u015f g\\xfcc\\xfcn\\xfcn el de\\u011fi\\u015ftirmesi\\u2026 Bu do\\u011fru. Elbette \\xe7ok daha a\\u011f\\u0131r ko\\u015fullarda, yorulmadan ve \\u015fik\\xe2yet etmeden \\xe7al\\u0131\\u015fabilecek, insandan \\xe7ok daha h\\u0131zl\\u0131 ve verimli bir \\u015fekilde g\\xf6rev yapabileceklerse, \\u201crakip\\u201d olarak alg\\u0131layabilirsiniz. Lakin robotlar\\u0131n "i\\u015f g\\xfcc\\xfc piyasas\\u0131na" hakim olmas\\u0131n\\u0131n \\xe7ok daha ba\\u015fka etkileri de olabilir.\\n\\n\\n\\nMesela,\\xa0Nick Bostrom\\u2019un yapay zek\\xe2n\\u0131n olas\\u0131 tehlikelerini konu ald\\u0131\\u011f\\u0131\\xa0"S\\xfcperzek\\xe2: Yollar, tehlikeler, stratejiler"\\xa0adl\\u0131 kitab\\u0131nda dikkat \\xe7ekti\\u011fi tarihi bir ger\\xe7ek var\\u2026 O da \\u015fu: Otomobilin icad\\u0131ndan \\xf6nce ABD\\u2019deki at n\\xfcfusu 27 milyondu. Elbette bu atlar, ula\\u015f\\u0131mda, ta\\u015f\\u0131mada, in\\u015faatta, tar\\u0131mda\\u2026 Hemen hemen her yerde kullan\\u0131l\\u0131yorlard\\u0131. Ne zaman ki motorlu ara\\xe7lar piyasaya s\\xfcr\\xfcl\\xfcp de ucuzlad\\u0131, at n\\xfcfusu dramatik bir bi\\xe7imde d\\xfc\\u015fmeye ba\\u015flad\\u0131. Bug\\xfcn ABD\\u2019deki at n\\xfcfusu 3 milyon ve pek az\\u0131 i\\u015fe ko\\u015fuluyor. \\xc7o\\u011funlukla hobi ve e\\u011flence amac\\u0131yla yeti\\u015ftiriliyorlar.\\n\\nBostrom buradan yola \\xe7\\u0131karak, robotlar\\u0131n i\\u015f g\\xfcc\\xfc piyasas\\u0131n\\u0131 ele ge\\xe7irmesi halinde insan n\\xfcfusunun da dramatik bir bi\\xe7imde azalabilece\\u011fine dikkat \\xe7ekiyor. Sosyal e\\u015fitsizlikleri de dikkate alarak\\u2026 Zira e\\u011fer atlar insansa, bir de at sahipleri olacak\\u2026 Ve belki de bu at sahiplerinin insaf\\u0131na kalaca\\u011f\\u0131z. Sadece "\\xf6zellikle" insanlar\\u0131 g\\xf6rmek istedikleri \\u201chobi ve e\\u011flence ama\\xe7l\\u0131\\u201d i\\u015flerde \\xe7al\\u0131\\u015faca\\u011f\\u0131z.\\n\\nBostrom\'un senaryosunu biraz paranoyak\\xe7a bulabilirsiniz. Belki haks\\u0131zd\\u0131r da... Ya da en az\\u0131ndan "yarat\\u0131c\\u0131l\\u0131k gerektiren i\\u015flerde insan hep \\xf6nde olacak" diye avunabilirsiniz. Ancak robotlar\\u0131n art\\u0131k\\xa0yarat\\u0131c\\u0131l\\u0131k gerektiren\\xa0bir tak\\u0131m i\\u015fler yapabilmeye ba\\u015flad\\u0131\\u011f\\u0131n\\u0131 da hat\\u0131rlatmak gerek. Hatta -tart\\u0131\\u015fmal\\u0131 bile olsa- yapay zek\\xe2 art\\u0131k\\xa0sanat\\xa0bile icra edebiliyor. Resim yapan, par\\xe7a besteleyen yapay zek\\xe2 uygulamalar\\u0131 her ge\\xe7en g\\xfcn daha da geli\\u015fiyor. \\xdcstelik bir\\xa0robot bestesiyle\\xa0bir insan bestesini birbirinden ay\\u0131rmak neredeyse imk\\xe2ns\\u0131z\\u2026 Yani gelecekte \\u201csahiplik\\u201d imtiyaz\\u0131n\\u0131 elinde tutanlar\\u0131n \\u201cben sadece insan m\\xfczi\\u011fi dinlerim!\\u201d gibi tak\\u0131nt\\u0131lar\\u0131 olmazsa vay halimize...\\n\\nElbette bu \\xe7ok \\xe7ok \\xe7ok k\\xf6t\\xfcmser bir senaryo. Bir anda insan n\\xfcfusu azalacak, piyasa robot i\\u015f g\\xfcc\\xfcn\\xfc \\xfcreten ve pazarlayan kimselerin kontrol\\xfcne girecek, bunlar da imtiyazl\\u0131 ya\\u015famlar\\u0131n\\u0131 s\\xfcrd\\xfcrecek\\u2026 \\xc7ok ciddi toplumsal d\\xf6n\\xfc\\u015f\\xfcmler olmadan b\\xf6yle stabil bir d\\xfcnya olu\\u015fmas\\u0131 zor g\\xf6r\\xfcn\\xfcyor. Ancak kimse o toplumsal d\\xf6n\\xfc\\u015f\\xfcmlerin ger\\xe7ekle\\u015fmeyece\\u011fini de iddia edemez; zira i\\u015fsiz ve dolay\\u0131s\\u0131yla yoksul insan n\\xfcfusunun her ge\\xe7en g\\xfcn artmas\\u0131 ve bir u\\xe7uruma d\\xf6n\\xfc\\u015fen gelir adaletsizli\\u011fi, i\\xe7inde bulundu\\u011fumuz d\\xfczenin bak\\xee olamayaca\\u011f\\u0131n\\u0131 haber veriyor.\\n\\nElbette bu sosyal riskler toplumun sadece bir kesimini ilgilendiriyor. Oysa Bostrom\\u2019a g\\xf6re, yapay zek\\xe2n\\u0131n kontrolden \\xe7\\u0131kmas\\u0131 insanl\\u0131k i\\xe7in \\u201cvarolu\\u015fsal risk\\u201d. Yani: T\\xfcr olarak dikkate almam\\u0131z gereken bir "\\xf6l\\xfcm-kal\\u0131m" meselesi.\\n\\nPek \\xe7ok bilim kurgu filminde konu edildi\\u011fi \\xfczere, yapay zek\\xe2n\\u0131n insan zek\\xe2s\\u0131n\\u0131 a\\u015fmas\\u0131 \\xe7e\\u015fitli riskleri beraberinde getiriyor. Hele bir de insan\\u0131 a\\u015fan bu zek\\xe2, ba\\u015fka bir zek\\xe2y\\u0131 geli\\u015ftirme kabiliyetine ula\\u015f\\u0131rsa belki de hap\\u0131 yutar\\u0131z... Bu \\xfcstel art\\u0131\\u015f, yani daha zeki olan\\u0131n daha y\\xfcksek bir zek\\xe2 yaratmas\\u0131n\\u0131n zincirleme bir \\u015fekilde devam etmesi, \\u201czek\\xe2 patlamas\\u0131\\u201d olarak adland\\u0131r\\u0131l\\u0131yor. E\\u011fer zek\\xe2 patlamas\\u0131 ger\\xe7ek olursa, insan zek\\xe2s\\u0131 k\\u0131sa bir s\\xfcre i\\xe7erisinde ziyadesiyle geride kal\\u0131r. \\xd6yle ki, bir insanla \\u015fempanze zek\\xe2s\\u0131 aras\\u0131ndaki kadar \\u015fiddetli olabilir bu fark. \\u0130stedi\\u011fimiz kadar "fi\\u015fleri nas\\u0131lda elimizde olacak... \\xc7ekeriz biter" diye d\\xfc\\u015f\\xfcnelim. Bu kadar y\\xfcksek bir zek\\xe2n\\u0131n t\\xfcm kontrollerimizi a\\u015fmas\\u0131 an meselesidir\\u2026 \\u201cNas\\u0131l a\\u015facak ki?\\u201d demeyin\\u2026 Belki \\u015fu D\\xfcnya\'da kendi hareketlerini kendinin kontrol etti\\u011fini sanan \\u015fempanzeler de vard\\u0131r.\\n\\nTabii yine de h\\xe2l\\xe2\\xa0\\u201cNi\\xe7in robotlar insanlar\\u0131 tehdit etsin ki?\\u201d diye iyimser bir soru sorabiliriz.\\n\\nBana sorarsan\\u0131z, son derece \\u201cmant\\u0131kl\\u0131\\u201d, a\\u015f\\u0131r\\u0131 derecede rasyonel olaca\\u011f\\u0131n\\u0131 tahmin etti\\u011fimiz b\\xf6ylesine bir zek\\xe2n\\u0131n, gezegenini s\\xfcrekli olarak tahrip eden,'